Znaki interpunkcyjne potrafią wprawić w zakłopotanie wiele osób. Na szczęście, interpunkcja w angielskim jest łatwiejsza niż w języku polskim. Z naszego artykułu dowiesz się, jak poprawnie stosować kropkę, przecinek, dwukropek, średnik, cudzysłów, apostrof i inne znaki interpunkcyjne w mowie Szekspira.
Warto pamiętać, że język angielski nie jest tworem jednolitym. Dlatego możesz spodziewać się różnic w zasadach dotyczących interpunkcji w jego poszczególnych odmianach (brytyjska vs amerykańska). Co ciekawe, wiele reguł traktowanych jest umownie, w związku z czym dopuszczalne są różne warianty stosowania np. przecinków. Można to zauważyć, czytając angielskie dzieła literackie w oryginale.
Istnieje jednak grupa zasad niezmiennych i zawsze obowiązujących bezwzględnie. Ich dokładny opis znajdziesz w dalszej części artykułu.
Poprawna interpunkcja sprawia, że zdanie staje się przejrzyste i łatwe do odczytania oraz zrozumienia. Znaki interpunkcyjne wskazują na strukturę gramatyczną tekstu, podkreślają jego przekaz, a także relację pomiędzy poszczególnymi słowami lub elementami zdania. Źle zastosowane znaki interpunkcyjne mogą zmienić całe znaczenie wypowiedzi, co doskonale obrazuje poniższe, żartobliwe zdanie:
Let’s eat, children! - Zjedzmy, dzieci! - Proponujemy dzieciom wspólne spożycie posiłku.
Let’s eat children! - Zjedzmy dzieci. - Hmmm, czyżby skończyły się zapasy i musimy zjeść własne dzieci? ;)
Znaki interpunkcyjne w języku angielskim nie różnią się zasadniczo od tych, które znasz z języka polskiego. Do ich grupy zaliczamy przede wszystkim: kropkę, przecinek, dwukropek, średnik, cudzysłów, apostrof, wykrzyknik, znak zapytania i nawias.
Przyjrzyjmy się teraz uważnie zasadom stosowania poszczególnych znaków interpunkcyjnych w języku angielskim. Poniżej znajdziesz także przykłady ich poprawnego użycia oraz ostrzeżenia przed najczęściej popełnianymi błędami.
Kropkę w języku angielskim stosujemy w trzech przypadkach:
Oto kilka dodatkowych przykładów stosowania kropki w języku angielskim:
I live in UK. - Mieszkam w Wielkiej Brytanii.
We have learnt many interesting things during our trip, e.g. that some of the dinosaurs were actually huge! - Dowiedzieliśmy się wielu interesujących rzeczy podczas naszej wycieczki, np. że niektóre dinozaury była naprawdę ogromne!
Add 0.5 litre of water and mix the ingredients. - Dodaj pół litra wody i wymieszaj składniki.
Can pass me vol. 3 of the encyclopaedia, please? - Czy możesz podać mi tom III encyklopedii, proszę?
“A biscuit” is Brit. Eng. for “a cookie” in Am. Eng. - “Herbatnik” to brytyjski odpowiednik amerykańskiego “ciasteczka”.
Pamiętaj, że jeśli ostatni element zdania to skrót, który kończy się kropką, nie podwajamy jej:
Mary works in the Internal Dept. - Mary pracuje w Wydziale Spraw Wewnętrznych.
Musimy także pamiętać o różnicach pomiędzy wersją brytyjską i amerykańską. W tej pierwszej kropki NIE używamy po:
W wersji amerykańskiej przecinek jest częściej stosowany: Mr., Ms., Mrs., Dr., Ph.D., B.Sc.
Przecinki to najczęściej występujące znaki interpunkcyjne w języku angielskim. Zasady ich stosowania są w pewnym stopniu dowolne i oparte na rekomendacji bądź częstotliwości użycia. Rolą przecinków jest zapobieganie nieporozumieniom, stawiamy je więc przede wszystkim tam, gdzie wymaga tego logika.
Oto poręczna lista reguł, które ułatwią poprawne korzystanie z przecinków w języku angielskim:
I always spend Christmas with my husband, my children, and my mother-in-law. - Zawsze spędzam Boże Narodzenie z moim mężem, moimi dziećmi i moją teściową.
Zwróć uwagę na przecinek przed słowem “and”. Jest to tak zwany “Oxford comma”, często pomijany w tekstach nieformalnych. Lingwiści zgadzają się, że jego stosowanie jest jednak potrzebne i zwiększa czytelność wypowiedzi.
She is a strong, healthy woman. - Ona jest silną, młodą kobietą.
Możemy także powiedzieć:
She is a healthy, strong woman. - Ona jest zdrową, silną kobietą.
W przypadku gdy wymieniamy przymiotniki o różnym charakterze, które podlegają zasadzie właściwej kolejności w zdaniu, przecinek nie jest potrzebny:
She's a lovely elderly lady. - Ona jest uroczą, starszą panią.
Łatwym sposobem ocenienia, czy użycie przecinka pomiędzy przymiotnikami jest konieczne, jest zastosowanie słówka “and”. Jeśli po oddzieleniu nim przymiotników zdanie ma sen, należy zastosować przecinek.
He parked his car carefully in front of the house, and walked in. - Ostrożnie zaparkował samochód przed domem i wszedł do środka.
Jeśli obydwa zdania są bardzo krótkie, przecinek pomija się:
He parked his car and walked in. - Zaparkował samochód i wszedł do środka.
He took his time to think but still answered incorrectly. - Zastanawiał się długo, lecz i tak udzielił niepoprawnej odpowiedzi.
Od tej reguły pojawiają się wyjątki. Czasami użycie przecinka okazuje się konieczne, aby uniknąć nieporozumienia:
I saw that they were angry and decided to leave. - bez przecinka nie jest jasne, kto postanowił wyjść, “I” czy “they”.
I saw that they were angry, and decided to leave. - dzięki przecinkowi wiemy, że to “I” postanowił wyjść.
If you have any questions, phone me immediately. - Jeśli będziesz miał jakiekolwiek pytania, zadzwoń do mnie natychmiast.
Uwaga, jeśli zdanie rozpoczyna się przyimkiem, przecinka nie stosuje się:
Into the woods we wandered. - W las zawędrowaliśmy.
Let me know if you have any new information. - Daj mi znać, jeśli będziesz mieć jakieś nowe informacje.
Jessica, who was very hungry, hurried home. - Jessica, która była bardzo głodna, pospieszyła do domu.
Well, let’s see what we can do about your problem. - No cóż, zobaczmy, co możemy poradzić na Twój problem.
We are, after all, a family. - Jesteśmy, w końcu, rodziną.
Can you, my dear friend, explain what happened? - Czy możesz, drogi przyjacielu, wyjaśnić, co się wydarzyło?
Yes, sir! - Tak jest, proszę pana!
I was born on August 7, 2005, on a Wednesday. - Urodziłem się 7 sierpnia 2005 roku, w środę.
Jeśli podajemy tylko miesiąc i rok, przecinek nie jest konieczny.
I read about that in a February 2011 edition. - Czytałem o tym w wydaniu z lutego 2001.
Jeremy grew up in Applebau, Illinois, area. - Jeremy dorastał w Applebau, w Illinois.
Mr Dan Black Sr. is here. - Pan Dan Black Senior jest tutaj.
Mr Dan Black, Sr., is here. - Pan Dan Black Senior jest tutaj.
She said, “I don’t want to know.” - Powiedziała: “Nie chcę wiedzieć.”
“Why,” I asked, “don’t you want to know?” - “Dlaczego,” zapytałem, “nie chcesz wiedzieć?”
Jeśli cytujemy pytanie i cytat kończy się w połowie zdania, przecinek zostaje zastąpiony znakiem zapytania:
“Will you help me?” he asked. - “Pomożesz mi?”, zapytał.
This wasn’t your fault, it was mine. - To nie była Twoja wina, była moja.
Students are required to carry many items on daily basis, that is, books, notebooks, pens, pencils, handkerchiefs and lunch. - Uczniowie muszą nosić ze sobą wiele rzeczy codziennie, tzn.: książki, notatniki, długopisy, ołówki, chusteczki higieniczne i lunch.
Food, drinks, towels, toys, etc., are in our hotel room. - Jedzenie, napoje, ręczniki, zabawki, itd., są w naszym pokoju hotelowym.
Aby łatwiej było Ci zapamiętać zasady dotyczące stosowania przecinków w języku angielskim, przedstawiamy dodatkowe przykłady:
Basically, there is no differences between those two papers. - W zasadzie, nie ma żadnych różnic pomiędzy tymi dwoma pracami.
Unfortunately, I didn't get promoted. - Niestety, nie zostałem awansowany.
When in doubt, ask a senior colleague for help. - Jeśli masz wątpliwości, poproś starszego kolegę o pomoc.
If something goes wrong, we will have to report it. - Jeśli coś pójdzie nie tak, będziemy musieli to zgłosić.
We must start working now, or we will miss the deadline. - Musimy zacząć pracować teraz albo nie dotrzymamy terminu.
What makes Ann so unnice is her being conceited, boasting, and never helping other people. - To, co sprawia, że Anna jest taka nieprzyjemna to jej zarozumiałość, przechwalanie się i brak pomocy innym ludziom.
Dwa błędy związane ze stosowaniem przecinka w języku angielskim, które Polacy popełniają najczęściej, to:
Potrzebujesz lepiej znać angielski?
Dwukropek stosowany jest, aby wprowadzić wyjaśnienie lub listę.
You know what we need: money, time and patience. - Wiesz, czego potrzebujemy: pieniędzy, czasu i cierpliwości.
Uwaga, z zasady nie stosujemy dwukropka, wymieniając listę rzeczy po słowie want i including:
We bought many important items, including food, water, candles and extra blankets. - Kupiliśmy wiele ważnych rzeczy, w tym: jedzenie, wodę, świece i dodatkowe koce.
Mother got up and announced: “Your father and I are getting divorced.” - Matka wstała i ogłosiła: “Wasz ojciec i ja rozwodzimy się.”
Podobnie, jeśli po dwukropku wymieniamy dwa lub więcej pełne zdania, każde z nich należy rozpocząć wielką literą:
There were only two rules to follow in my old job: Make money. Never complain. - W mojej starej pracy istniały tylko dwie zasady, których należało przestrzegać: zarabiaj pieniądze. Nigdy nie narzekaj.
Oto kilka dodatkowych przykładów stosowania dwukropka w języku angielskim:
The functionalities of this model serve their purpose: to be attractive for young users. - Funkcjonalności tego modelu służą swojemu celowi: byciu atrakcyjnym dla młodych użytkowników.
We only had one concern: how to cover the extra costs. - Mieliśmy tylko jedno zmartwienie: jak pokryć dodatkowe koszty.
Amanda is going to have a very busy weekend: doing shopping, cleaning the house, and finishing the report for her boss. - Amanda będzie miała bardzo zajęty weekend: robienie zakupów, sprzątanie domu i kończenie raportu dla jej szefa.
I finally understand what makes you a successful entrepreneur: hard work, persistence, patience, and optimism. - W końcu rozumiem, co tworzy przedsiębiorcę osiągającego sukcesy: ciężka praca, upór, cierpliwość i optymizm.
Najwięcej problemów sprawia rozróżnienie sytuacji, w których należy zastosować dwukropek i średnik. Pamiętaj, że dwukropka NIE stosujemy, aby wprowadzić do zdania dodatkową informację lub wtrącenie!
Średnik w języku angielskim stosujemy w celu połączenia ze sobą dwóch niezależnych zdań w jedno. Zdanie takie może, lecz nie musi zawierać spójniki. Jeśli spójnik pojawia się, zostaje oddzielony od pierwszego zdania średnikiem, a od drugiego przecinkiem:
My colleagues did all the research; I wrote down the results and prepared the report. - Moi koledzy przeprowadzili wszystkie badania; ja spisałem wyniki i przygotowałem raport.
We wanted to travel on holidays by car; however, it turned out impossible. - Chcieliśmy pojechać na wakacje samochodem; jednakże okazało się to niemożliwe.
Uwaga, zamiast średnika możemy zastosować: and, or, but, yet lub kropkę:
My colleagues did all the research and I wrote down the results and prepared the report. - Moi koledzy przeprowadzili wszystkie badania, a ja spisałem wyniki i przygotowałem raport.
We wanted to travel on holidays by car. However, it turned out impossible. - Chcieliśmy pojechać na wakacje samochodem. Jednakże okazało się to niemożliwe.
Przeczytaj kilka dodatkowych przykładów na stosowanie średnika w języku angielskim:
Call me tomorrow; you can tell me your decision then. - Zadzwoń do mnie jutro; możesz wtedy przekazać mi swoją decyzję.
We have paid the full price; we expect our hotel room to be fully-equipped. - Zapłaciliśmy pełną cenę; oczekujemy, że nasz pokój hotelowy będzie w pełni wyposażony.
Bring as many items as you can; however, towels and plates are in short supply. - Przynieś tyle rzeczy, ile możesz; jednak brakuje ręczników i talerzy.
When I finish here, and I will by tomorrow, I'll be happy to help you; and that is a promise I’m going to keep. - Kiedy skończę tutaj, a zrobię to do jutra, chętnie Ci pomogę; i to jest obietnica, której zamierzam dotrzymać.
Pamiętaj, że średnik nie jest kropką, więc nie stosujemy po nim dużej litery. W przypadku zdań złożonych, kiedy pierwsze występuje zdanie podrzędne, stosuj przecinek, a nie średnik:
Although they tried hard, the didn’t succeed. - Mimo że mocno się starali, nie udało im się.
He said: “I hope to meet you there.” - Powiedział: “Mam nadzieję, że Cię tam spotkam.”
The detective said, “This case is very complex.” - Detektyw stwierdził: “Ta sprawa jest bardzo złożona.”
W przypadku, kiedy cytujemy nie całe zdanie, ale jego kontynuację, dużej litery nie stosuje się:
The detective said that the case was “complex and far from solved”. - Detektyw stwierdził, że sprawa była “złożona i daleka od rozwiązanej.”
“Why,” he asked, “didn’t you say anything?” - “Dlaczego,” zapytał, “nic nie powiedziałaś?”
He asked, “Will you go with me?” - Zapytał: “Czy pójdziesz ze mną?”
Jeśli nie cytujemy pytania, ale nasza wypowiedź nim jest, znak zapytania umieścimy poza cudzysłowem:
Do you agree that “Laughter is the best medicine”? - Czy zgadzasz się, że “śmiech jest najlepszym lekarstwem”?
Przeczytaj dodatkowe przykłady zdań z zastosowaniem cudzysłowu w języku angielskim:
It's an experimental method known as "fracking." - To metoda eksperymentalna znana jako “szczelinowanie”.
He clearly said: “We shouldn’t worry about that.” - On jasno powiedział: “Nie powinniśmy się tym martwić.”
Do you really believe simple “I’m sorry” is enough? - Czy naprawdę sądzisz, że proste “Przepraszam” wystarczy?
“How,” Jim demanded, “did you do that?” - “Jak,” chciał wiedzieć Jack, “to zrobiłeś?”
Cudzysłów to znak interpunkcyjny, którego użycie znacznie różni się w dwóch najpopularniejszych wersjach języka angielskiego: brytyjskiej i amerykańskiej.
“Economic systems,” according to Professor White, “are an inevitable byproduct of civilization, and are, as John Doe said, ‘with us whether we want them or not.’” - “Systemy ekonomiczne,” według profesora White’a, “są nieuniknionym produktem ubocznym cywilizacji, i są, jak powiedział John Doe ‘z nami, czy ich chcemy, czy nie.’”
‘Economic systems’, according to Professor White, ‘are an inevitable byproduct of civilization, and are, as John Doe said, “with us whether we want them or not”’.
Apostrof w języku angielskim służy przede wszystkim do określania i wskazywania przynależności.
my husband’s car - samochód mojego męża
my parents’ house - dom moich rodziców
Rzeczowniki nieregularne (nie kończące się na -s/-es) w liczbie mnogiej przyjmują pełen ‘s:
my children’s toys - zabawki moich dzieci
Jeśli jesteś gościem rodziny o nazwisku Ford, powiesz o sobie: “I’m a Fords’ guest.” Do nazwiska Ford dodajemy końcówkę liczby mnogiej -s, a następnie apostrof wskazujący na przynależność.
A jak to będzie wyglądało w przypadku rodziny o nazwisku Jones? Aby utworzyć liczbę mnogą, musimy do nazwiska dodać -es, czego efektem jest Joneses. Tak więc gość rodziny Jones’ów to Joneses’ guest.
my sister-in-law’s cat - kot mojej szwagierki
Mary and John’s house cost a fortune! - Dom Mary i Johna kosztował fortunę!
Jeśli jednego z dwóch właścicieli określamy zaimkiem osobowym, do drugiego dodajemy apostrof:
Mary’s and my children - dzieci Mary i moje
Cindy’s and Mark’s passports - paszporty Cindy i Marka (każde z nich ma swój paszport)
doesn’t - zamiast “o”
should’ve - zamiast “ha”
it’s - zamiast “i”
Look at her school report! A’s only! -Spójrz na jej świadectwo szkolne! Same szóstki!
There are five MPs waiting to talk to the Prime Minister. - Pięciu posłów czeka na rozmowę z premierem.
two weeks’ holidays - dwutygodniowe wakacje
ten dollars’ note - banknot dziesięciodolarowy
Oto dodatkowe przykłady zastosowania apostrofu w języku angielskim:
We agreed to meet after a five days’ break. - Zgodziliśmy się spotkać po pięciodniowej przerwie.
This is my dogs’ bed. - To legowisko moich psów.
He couldn’t have passed the final exam. He got F’s all the semester! - Nie mógł zdać egzaminu końcowego. Dostawał jedynki przez cały semestr.
Ben and Carla’s car is parked in front of our house. - Samochód Bena i Carli jest zaparkowany przed naszym domem.
Osoby uczące się języka angielskiego miewają problemy z rozróżnieniem następujących form:
it’s - to skrót od “it is” (to jest) lub “it has” (to ma, lub skrótowa forma operatora “has”)
its - przymiotnik dzierżawczy, oznacza “jego, tego”, używany w odniesieniu do trzeciej osoby liczby pojedynczej, dla rodzaju nijakiego.
who’s - skrót od “who is” (kto jest)
whose - oznacza “czyj?”; oba słówka brzmią identycznie, lecz ich pisownia i znaczenie są od siebie bardzo odległe.
I’m shocked! I can’t believe what has just happened! - Jestem w szoku! Nie mogę uwierzyć w to, co się właśnie wydarzyło!
Oh no! We lost the match! - Och, nie! Przegraliśmy mecz!
“I’m truly happy with the results!” I exclaimed. - “Jestem naprawdę zadowolona z wyniku!”, wykrzyknęłam.
Put my diary down! - Odłóż mój pamiętnik!
Wykrzyknik należy do domeny nieformalnej twórczości literackiej. Często napotkamy go w wiadomościach tekstowych, prywatnych mailach czy prozie:
Yay! I got the job! - Hurra! Dostałam pracę!
You need to tell me all about your date with Tom! - Musisz mi opowiedzieć wszystko o Twojej randce z Tomem!
Marion! Don’t leave me! I can’t live without you! - Marion! Nie zostawiaj mnie! Nie mogę bez Ciebie żyć!
Pamiętaj, że w oficjalnych dokumentach oraz korespondencji służbowej NIGDY nie stosujemy wykrzykników. Wykrzyknik jest zdecydowanie nieformalnym znakiem interpunkcyjnym w języku angielskim.
Did you do your homework? - Czy odrobiłeś pracę domową?
Will you accept their offer? Do you really want to do that? - Czy przyjmiesz ich ofertę? Czy naprawdę chcesz to zrobić?
You really don’t know the answer, do you? - Ty naprawdę nie znasz odpowiedzi, prawda?
Stosowanie znaków zapytania w języku angielskim jest naprawdę proste. Popatrz na kilka dodatkowych przykładów:
“Do you know her?” he asked. - “Znasz ją?” zapytał.
Where do you live? - Gdzie mieszkasz?
Will you always help me? Whenever I need you? - Czy zawsze mi pomożesz? Kiedykolwiek będę Cię potrzebował?
Let’s go to the cinema, shall we? - Chodźmy do kina, dobrze?
Pamiętaj, że w przypadku pytań pośrednich, które mają szyk zdania twierdzącego, znaków zapytania NIE stosujemy:
I wonder if you can answer a few questions. - Zastanawiam się, czy możesz odpowiedzieć na kilka pytań.
Podobnie, niektóre zdania lub polecenia mają formę pytań retorycznych. Jeśli nie oczekujemy na nie odpowiedzi, możemy zastąpić znak zapytania kropką:
Why don’t you finish this report. - Dlaczego Ty nie skończysz tego raportu. (Sens zdania: Skończ ten raport.)
Mark finally answered (after keeping silent for about three minutes) that he wasn’t sure what to think. - Mark w końcu odpowiedział (po około trzech minutach milczenia), że nie był pewien, co o tym sądzić.
Zamiast nawiasu moglibyśmy zastosować w powyższym zdaniu przecinki. Ten drugi przypadek wskazywałby na to, że uważamy wytrąconą informację za bardziej istotną.
Read the attachment. (You will be surprised.) - Przeczytaj załącznik. (Będziesz zaskoczony.) lub:
Read the attachment. (You will be surprised).
When we got home (it was really late), we went straight to bed. - Kiedy dotarliśmy do domu (było naprawdę późno), poszliśmy prosto do łóżek.
Poniżej znajdziesz kilka dodatkowych przykładów zdań z zastosowaniem nawiasów:
We managed to get the bank loan (after visiting at least ten banks). - Zdołaliśmy dostać kredyt (po odwiedzeniu przynajmniej dziesięciu banków).
Will you give me a hand with the party? (I’m counting on you!). - Pomożesz mi przy imprezie? (Liczę na Ciebie!).
After having a decent meal (the first one in a long time), Martha fell asleep almost immediately. - Po zjedzeniu porządnego posiłku (pierwszego do dłuższego czasu), Martha zasnęła niemal natychmiast.
Zwróć uwagę na poprawną interpunkcję, jeśli konieczne jest jej zastosowanie zarówno wewnątrz nawiasu, jak i poza nim:
You are always right (aren’t you?). - Zawsze masz rację (czyż nie?).
Znak zapytania w nawiasie odnosi się jedynie do pytania w nim zawartego. Całe zdanie należy zakończyć kropką po nawiasie.
Interpunkcja angielska okazuje się przy bliższym poznaniu o wiele mniej złożona i prostsza w zastosowaniu niż interpunkcja języka polskiego. Warto pamiętać, że wiele zasad jest raczej umownych i opiera się przede wszystkim na częstotliwości zastosowania. Mamy nadzieję, że nasz przewodnik po interpunkcji w języku angielskim okaże się dla Ciebie przydatny i ułatwi komponowanie Twojej następnej wypowiedzi pisemnej po angielsku!
Chcesz mieć pewność, że nauczysz się angielskiego skutecznie, koncentrując się przy tym na tych aspektach języka, które najbardziej Cię interesują?Skontaktuj się z nami i sprawdź ofertę elastycznego kursu języka angielskiego w szkole Speak Up!
Potrzebujesz lepiej znać angielski?