Wymowa angielska - jak opanować poprawną wymowę po angielsku

Wymowa angielska wymaga nieco wysiłku od Polaków, którzy uczą się tego języka. Wynika to z faktu, że mowa Szekspira obfituje w dźwięki nieużywane w języku polskim, nie funkcjonuje w niej naturalne dla nas ubezdźwięcznianie głosek na końcu wyrazu, a przede wszystkim - nie istnieje zbiór prostych reguł, które wskazywałyby na to, jak należy wymawiać dane słowo. I co z tym fantem zrobić?

Poznawanie słów w języku angielskim

Przede wszystkim - nie panikuj. Miliardy ludzi na świecie opanowały język angielski, więc Ty też na pewno dasz radę. Po prostu zaakceptuj fakt, że każdego nowego słowa w angielskim musisz nauczyć w wersji pisanej i mówionej. Kiedy poznajesz nowy wyraz, np. czytając tekst, sprawdź nie tylko jego znaczenie, ale także właściwą wymowę.

W klasycznych, papierowych słownikach (pamięta je jeszcze ktoś poza nauczycielami angielskiego?) jest ona zapisana za pomocą alfabetu fonetycznego. Słowniki internetowe i w formie aplikacji mobilnych mają zwykle możliwość odsłuchania właściwego brzmienia danego słowa i to w dwóch wersjach - brytyjskiej i amerykańskiej.

• Angielski Online
• Gramatyka angielskiego

Dlaczego poprawna wymowa jest bardzo ważna w języku angielskim?

To raczej pytanie retoryczne, na wszelki wypadek odpowiemy jednak na nie, żeby nikt nie miał wątpliwości. Musisz zdawać sobie sprawę, że nie znając poprawnej wymowy, nie będziesz w stanie z nikim się porozumieć w formie innej niż pisemna. Jeżeli więc nie chcesz ograniczać komunikacji po angielsku do e-maili i wiadomości tekstowych, po prostu musisz nauczyć się poprawnej wymowy. Jest ona niezbędna nie tylko po to, żeby zostać zrozumianym, ale także, aby zrozumieć, co mówią inni, włączając w to, np. komunikaty na lotnisku. 

Jak uczyć się wymowy angielskiej, żeby się jej nauczyć

Zanim rozpoczniesz pracę nad udoskonaleniem swojej wymowy, wybierz odmianę angielskiego, która najbardziej Ci odpowiada. Kiedyś za jedyną słuszną uznawano RP (Received Pronunciation), którym posługuje się królowa angielska. Obecnie wszystkie odmiany angielskiego traktowane są równorzędnie.

Nauka wymowy angielskiej stanie się o wiele prostsza, jeśli zaprzyjaźnisz się z alfabetem fonetycznym (znajdziesz go w tabelce poniżej). Zawiera on symbole służące do opisania dźwięków, które nie występują w języku polskim, i których nie sposób opisać za pomocą zwykłych liter. Jako przykład, jak pomocny jest alfabet fonetyczny, niech posłużą poniższe trzy słowa:

tree - drzewo /triː/

free - wolny /friː/

three - trzy /θriː/

O ile pierwsze dwa nie sprawiają żadnego problemu, to przy trójce robi się ciekawiej. Pierwszy dźwięk tego słowa to nie /t/ ani /f/, a zastosowanie któregoś z nich zupełnie zmienia znaczenie całego wyrazu. Dźwięk /θ/ uzyskamy, kładąc język na górnych zębach i wypowiadając /s/. Jedyny możliwy sposób, aby zapisać poprawną wymowę, polega na wykorzystaniu znaków fonetycznych.

Poznając nowe słowo, odsłuchaj go kilkakrotnie w słowniku internetowym, lub poproś swojego nauczyciela o pomoc. Pamiętaj także, aby zanotować właściwy sposób wymawiania, a nie tylko znaczenie.

Kolejnym krokiem w nauce poprawnej wymowy angielskiej, jest ćwiczenie na głos. Wykorzystaj dobrodziejstwa nowoczesnej technologii i nagraj się, a następnie odsłuchaj. Jeśli jesteś Słuchaczem szkoły Speak Up, nie zapominaj o robieniu ćwiczeń w Speech Laboratory w lekcjach multimedialnych. Możesz tam wielokrotnie odsłuchiwać, nagrywać się i porównywać z oryginałem. 

Nauka wymowy języka angielskiego okaże się prostsza, szybsza i skuteczniejsza, kiedy otoczysz się angielskim. Oglądaj telewizję po angielsku, wsłuchuj się w piosenki, korzystaj z youtuba… Śpiewanie pod prysznicem też jest nienajgorszym pomysłem aby trenować wymowę angielską :)

Ostatnim krokiem jest jak najczęstsze ćwiczenie mówienia - rób to przy każdej nadarzającej się okazji. Pamiętaj przy tym, że pośpiech, połykanie końcówek czy mamrotanie to Twoi najwięksi wrogowie w nauce poprawnej wymowy. Staraj się mówić powoli i wyraźnie, zwłaszcza kiedy używasz nowych, nieutrwalonych jeszcze słów. Tylko wtedy masz szansę nauczyć się poprawnie je wymawiać.

Zasady, które warto znać podczas nauki wymowy w języku angielskim

Kusi nas, aby napisać, że jedyną obowiązującą zasadą dotyczącą poprawnej wymowy w języku angielskim jest ta, że nie ma żadnych zasad. Na szczęście dla wszystkich uczących się, nie jest to do końca prawda. Jest kilka drobnym reguł, które ułatwią Ci naukę. 

Litery, których nie czytamy

Zdarza się, że niektóre litery, mimo że widnieją na papierze, znikają, gdy wymawiamy dane słowo. Są to tzw. głoski nieme. Oto sześć sytuacji, w których ma to miejsce:

• kn- na początku wyrazu, np. w know, knit, knee - czytamy jako /n/
• wr- na początku wyrazu, np. write, wrist, wrong - czytamy jako /r/
• wh- na początku wyrazu, np. when, where, why - czytamy jako /w/, UWAGA! wyjątkiem jest słówko whose, w którym to /w/ zanika i czytamy go przez /h/
• ps- na początku wyrazu, np. psycho, psychology, psychiatrist - czytamy jako /s/
• -mn na końcu wyrazu, np. autumn, solemn, column - czytamy jako /m/
• -mb na końcu wyrazu, np. numb, bomb, dumb - czytamy jako /m/

Samogłoski

• samogłoski, które są ostatnią głoską danego wyrazu, wymawiane są jak samogłoski długie lub dyftongi (więcej informacji na ich temat znajdziesz w tabeli fonetycznej w dalszej części tekstu), np. go, my, he, be

• w wyrazach kończących się na jedno -e, przed którym stoi jedna lub dwie spółgłoski poprzedzone samogłoską, samogłoska ta wymawiana jest jako długa lub dyftong, natomiast -e jest nieme, np. name, like, mate, bike

• samogłoska występująca przed pojedynczą lub podwójną spółgłoską na końcu wyrazu czytana jest jako krótka, np. cut, ham, rest, want

• jeśli dwie samogłoski stoją obok siebie, druga z nich jest niema, a pierwszą czytamy jako długą lub jako dyftong, np. leap, speak, coat, main

Końcówki wyrazów 

Istnieje grupa końcówek wyrazowych, które zawsze wymawiamy w ten sam sposób:

• -acious, występuje w przymiotnikach i wymawiamy ją /eɪʃəs/, np. spacious
• -ation występuje w rzeczownikach i wymawiamy ją /eɪʃən/, np. graduation
• -arious występuje w przymiotnikach i wymawiamy ją na dwa różne sposoby: /eəriəs/ w brytyjskiej odmianie języka angielskiego oraz /eriəs/ w odmianie amerykańskiej, np. various
• -ese występuje w przymiotnikach i rzeczownikach i wymawiamy ją /iːz/, np. Chinese
• -gist występuje w nazwach specjalizacji medycznych, wymawiamy ją /dʒɪst/ np. endocrinologist
• -ical występuje w przymiotnikach i wymawiamy ją /ɪkəl/, np. historical
• -ile występuje w przymiotnikach i rzeczownikach, wymawiamy ją /ʌɪl/, np. senile
• -ought występuje często w drugiej i trzeciej formie czasowników nieregularnych i wymawiamy ją /ɔːt/ w wersji brytyjskiej oraz /ɑːt/ w wersji amerykańskiej, np. thought
• -worthy występuje w przymiotnikach i wymawiamy ją na dwa różne sposoby: /wɜːði/ po brytyjsku oraz /wɝːði/ po amerykańsku, np. trustworthy

Potrzebujesz lepiej znać angielski?

Chcesz dodatkowych wskazówek?

Najważniejsze reguły w wymowie słów w języku angielskim

Jak już wyżej wspomnieliśmy, w języku angielskim brak jest zasad jednoznacznie precyzujących sposób wymawiania i czytania. Poniższe wskazówki mogą nieco pomóc uczącym się, trzeba jednak pamiętać, że nie sprawdzają się w 100%.

Spółgłoski i ich zbitki

• B - zwykle wymawiane jest tak samo, jak po polsku (np. w słowie brush). Wyjątkiem jest opisana wyżej sytuacja, kiedy w końcówce -mb, “b” jest nieme, np. plumb
• C - zwykle wymawiane jako /k/ (np. cat), z wyjątkiem sytuacji, gdy za “c” stoi “e”, “i” lub “y”. Wtedy wymawiane jest jako /s/, np. ceiling, city, cynical 
• CH - z reguły wymawiane jest jako /tʃ/ (np. chair), może przybrać formę formę /ʃ/ (np. chic) lub /k/ (np. technical)
• G - może być wymawiane jako /g/ (np. go), lub jako /dʒ/, kiedy występuje przed “e”, “i” lub “y”, (np. Germany, ginger, Gypsy)
• GH - w tym połączeniu “g” najczęściej jest nieme, np. sigh, czasami też “g” wymawiane jest jako /f/, np. laugh
• H - najczęściej wymawiamy go tak, jak w języku polskim, np. hair. Jednak po “w”s staje się nieme, np. when. Podobnie dzieje się w niektórych słowach rozpoczynających się na “h”, np. honest.
• J - wymawiamy je jako /dʒ/, np. January
• L - z reguły wymawiane jak w języku polskim, np. let. Staje się nieme przed “k” i “f”, np. talk, half
• S - z reguły wymawiane jest podobnie jak w języku polskim, np. skin, jednak w niektórych słowach jego poprawna wymowa to /z/, np. 
• SCH - wymawiamy jak /sk/, np. school
• TH - ten zlepek liter można wypowiedzieć na dwa sposoby, produkując przy tym dźwięki najbardziej charakterystyczne dla języka angielskiego - bezdźwięczne /θ/, o którym pisaliśmy wyżej, występujące np. w słowie three, oraz dźwięczne /ð/, które usłyszysz w słowie this. Aby wydać z siebie /ð/ należy położyć język na górnych zębach i powiedzieć /z/
• V - wymawiamy jak polskie “w”, np. vet
• W - wymawiamy jak polskie “ł”, np. wonderful

Samogłoski

• A - może być wymawiane na trzy różne sposoby: jako /æ/ (coś pomiędzy /a/ i /e/), jak w słowie man, dzieje się tak, kiedy “a” stoi przed jedną lub dwiema spółgłoskami, po których nie ma żadnej samogłoski, np. sand. Jako /eɪ/, kiedy “a” stoi przed pojedynczą spółgłoską, po której następuje samogłoska, np. name. Jako /ɔː/ przed “l” oraz po “q” i “w”, np. squash, wall. 
• E - najczęściej wymawiane jest jak polskie “e”, np. ten. Przed pojedynczą spółgłoską, po której stoi samogłoska, można wymawiać je jako /e/ lub /i/, np. eternal. Kiedy stoi na końcu słowa, zazwyczaj jest nieme, np. dance, jednak w bardzo krótkich słowach przyjmuje formę /i/, np. we. 
• EE - podwójne “e” czytamy jako /iː/, np. meet.
• EA - tutaj, niestety nie ma zasady. Czasami jest czytane jako /i/, np. leave, czasami jako /e/, np. head, lub /eɪ/, np. great. W słowie heart przeczytamy “ea” jako /ɑː/, a w ocean - /ı/.
• I - w większości wypadków wymawiane jest jak krótkie “i” - /ı/, np. sit. Jednak przed dwoma spółgłoskami lub przed spółgłoską i samogłoską czytamy jako dyftong /aɪ/, np. mild, site.
• O - najczęściej wymawiane jak polskie “o”, np. not. 
• OO - w większości wypadków podwójne “o” wymawiamy jako /ʊ/, np. look. W niektórych słowach jednak, wymawiamy je jako /ʌ/, np. blood. 
• OA - wymawiane jako /əʊ/, np. boat, lub /ɔː/, np. board.
• U - może być wymawiane na kilka sposobów. Podobnie do polskiego “u”, np. put lub jako /ʌ/, np. duck. Przed pojedynczą samogłoską, która poprzedza spółgłoskę, “u” wymawiane jest dłużej, jako /u:/, np. June. Kiedy “u” stoi na końcu zdania, przed “re” wymawiamy je /jʊ/, np. cure. 
• Y - może być wymawiane jak polskie “j”, np. young, lub /aɪ/, np. spy, albo /ı/, jak w słowie pity.

Pamiętaj o intonacji i akcencie wyrazowym

Kolejna sprawa, o której musisz pamiętać, kiedy uczysz się wymowy angielskiej, to właściwa intonacja. Każdy język ma swoją niepowtarzalną melodię, która pełni istotną rolę. To właśnie dzięki niej możemy podkreślić swoje emocje lub stosunek do przedmiotu rozmowy. 

Szczególnie widoczne jest to w pytaniach. Intonacja opadająca, charakterystyczna zwłaszcza dla brytyjskiej odmiany języka angielskiego oznacza zwykłe zaciekawienie i oczekiwanie na odpowiedź. Natomiast intonacja wznosząco-opadająca nadaje naszej wypowiedzi ton pretensji i wyrzutów.

Akcent wyrazowy w języku angielskim

Akcent wyrazowy polega na mocniejszym wypowiedzeniu konkretnej sylaby w słowie. W języku polskim pada on najczęściej na przedostatnią sylabę wyrazu. W języku angielskim nie jest to precyzyjnie określone i ucząc się nowego słowa, warto zwrócić uwagę, która sylaba jest akcentowana.

W zapisie fonetycznym akcent zaznacza się apostrofem przed akcentowaną sylabą. Nieodpowiednie zaakcentowanie wyrazu nie tylko sprawi, że dla native speakerów będziesz brzmiał nienaturalnie, a nawet niezrozumiale. Może również zmienić znaczenie wyrazu. Oto przykład.

Przykładem tego może być słowo produce. Wypowiadane z akcentem padającym na drugą sylabę /prəˈdjuːs/, oznacza ”produkować, wytwarzać”. Za akcentem na pierwszą sylabę zmienia znaczenie na “płody rolne”.

Symbole używane w transkrypcjach fonetycznych

Jeżeli kiedykolwiek korzystałeś z dobrego słownika, nieważne, czy w wersji internetowej, czy tradycyjnej - książkowej, Twoją uwagę na pewno zwróciły zabawnie wyglądające literki, za pomocą którym zapisana jest poprawna wymowa danego słowa. Te litery to symbole alfabetu fonetycznego, tzw. IPA (International Phonetic Alphabet). 

Ten system zapisu fonetycznego powstał w dzięwiętnastym wieku, w oparciu o alfabet łaciński. Obecnie stosowany jest na całym świecie przez lingwistów, nauczycieli, aktorów, piosenkarzy i osoby uczące się języków obcych.

Tabela fonetyczna

W poniższej tabeli znajdziesz poszczególne symbole alfabetu fonetycznego wraz z przykładami ich zastosowania.

Akcent w języku angielskim - brytyjski czy amerykański

Osoby uczące się języka angielskiego miewają problem z wyborem akcentu. Dwie dominujące, najczęściej spotykane odmiany języka angielskiego, to brytyjska i amerykańska. Tak naprawdę, nie ma większego znaczenia, który wariant wymowy wybierzesz. Ważne jest jednak, aby konsekwentnie się go trzymać. Chcesz dowiedzieć się więcej o różnicach pomiędzy angielskim brytyjskim? Przeczytaj artykuł Różnice między angielskim brytyjskim a amerykańskim.

Alfabet - czytanie i wymowa 

Wymowa poszczególnych głosek to jedna sprawa, a literowanie, to zupełnie inna. Ucząc się języka angielskiego, nie sposób pominąć naukę alfabetu. W tabeli poniżej znajdziesz informację o tym, jak należy wymawiać poszczególne litery alfabetu, kiedy np. literujesz swoje imię i nazwisko. Dla Twojej wygody podajemy wymowę w nawiasie zapisaną polskimi znakami. 

Najtrudniejsze słowa w wymowie w języku angielskim

Zamiast przedstawiać listę z najtrudniejszymi słowami w języku angielskim, zapraszamy Cię do zapoznania się z … wierszem. “The Chaos” autorstwa Gerard Nolst Trenité powstał w 1922 roku i fantastycznie obrazuje nieregularności w brytyjskiej wymowie. W tym niezwykłym utworze poetyckim wykorzystano ponad 800 słów! Nagranie wiersza znajdziesz pod tym linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=r_FBhIcg95M 

“The Chaos” należy do kanonu klasyki i jest pozycją obowiązkową dla każdego, kto poważnie myśli o nauce angielskiego.

Słowa, które brzmią tak samo

Niewątpliwie, dodatkową atrakcją w procesie nauki języka angielskiego są homofony angielskie, czyli słowa, które brzmią identycznie, mają jednak przy tym różną pisownię i, oczywiście - znaczenie. Poniżej znajdziesz najważniejsze homofony w języku angielskim:

• To, two, too - wszystkie te wyrazy wymawiamy /tuː/; znaczą jednak inne rzeczy: to - do, two - dwa, too - też

• There, their, they’re - wymawiamy je /ðeə(r)/, a ich znaczenie to kolejno: “tam”, “ich”, “oni są”

• Your/you’re- poprawna wymowa to /jɔː(r)/, natomiast znaczenie to “twój” oraz “ty jesteś, wy jesteście

• By/buy/bye - /baɪ/, by to przyimek oznaczający “blisko, obok”, jest także używany do wprowadzenia wykonawcy czynności w stronie biernej, buy oznacza kupić, a bye to pożegnanie

• Stationary/stationery - /ˈsteɪʃənri/, pierwsze słowo oznacza “stacjonarny”, a drugie “materiały papiernicze”

• Compliment/complement - /ˈkɒmplɪment/, czyli “komplement, komplementować” oraz “uzupełniać”

• Brake/break - /breɪk/, pierwszy wyraz oznacza “łamać, psuć”, a drugi “hamować, hamulec”

• Coarse/course - /kɔːs/, coarse to “chropowaty, gruboziarnisty, nieokrzesany”, course oznacza “kurs”

• Here/hear - /hɪə(r)/, czyli “tutaj” i “słyszeć”

• Peace/piece - /piːs/, oznaczają “pokój” - jako przeciwieństwo wojny, a nie kuchni oraz “kawałek”

• Whole/hole - /həʊl/, pierwsze słowo oznacza “cały”, drugie - “dziura”

• Stare/stair- /steə(r)/, stare to “gapić się”, słówko stair oznacza “schodek”

• Know/no - /nəʊ/, czyli “znać, wiedzieć” i “nie”

Homofony potrafią zwieść na manowce niejedną osobę, warto więc dobrze je poznać.

Pracuj nad swoją wymową, niezależnie od stopnia zaawansowania

Kiedy najlepiej skupić się na nauce wymowy? Odpowiedź brzmi - na każdym etapie nauki, niezależnie od stopnia zaawansowania. Prawidłowa wymowa angielska jest niezbędna do bezproblemowej komunikacji w tym języku, szczególnie z native speakerami. Poświęcenie jej odpowiednio dużo uwagi i wysiłku na pewno przyniesie widoczne rezultaty i przyspieszy Twoją naukę angielskiego online.

Potrzebujesz lepiej znać angielski?

Chcesz dodatkowych wskazówek?