Właściwe, zgodne z zasadami dobrego wychowania korzystanie z form oraz zwrotów grzecznościowych jest zawsze mile widziane – niezależnie od tego, czy rozmawiamy z dopiero poznanymi osobami, czy dyskutujemy z kimś, kogo znamy doskonale. Dotyczy to każdego języka i każdego kraju, ale nie wszędzie na takich samych zasadach stosuje się zwroty grzecznościowe. Angielski jest pod tym względem dość specyficzny oraz bogaty, dlatego dziś zapraszamy na krótką wyprawę po meandrach angielskiej uprzejmości. Dear Sirs and Madams, off we go!
We współczesnej polszczyźnie istnieją dwie główne formy grzecznościowe (Pan, Pani), które mogą być stosowane w praktycznie każdej sytuacji komunikacyjnej, jaka wymaga użycia odpowiedniej formy grzecznościowej – czy to w rozmowie, czy w korespondencji. O ile jednak w języku polskim są tylko te dwa zwroty grzecznościowe, po angielsku sprawa jest nieco bardziej skomplikowana.
Sporych problemów przysparza najczęściej zwrot i skrót „pani” - po angielsku inaczej zastosujemy go, gdy rozmawiamy z niezamężną kobietą, innej formy używa się wobec mężatek lub rozwódek, a jeszcze innej, gdy rozmawiamy np. z naszą przełożoną w pracy. Dlaczego odnoszące się do kobiet zwroty grzecznościowe w angielskim są tak skomplikowane? Odpowiedzi należy szukać w historii.
Skrót Mrs (tak samo zresztą, jak Miss oraz Ms) pochodzi od słowa mistress, oznaczającego dawniej „panią domu”. Tytuł ten był używany bez różnicowania na stan cywilny danej kobiety, jednak dziś jest już przestarzały i nie używa się go w tym znaczeniu w ogóle. Warto jednak pamiętać, że we współczesnym języku angielskim słowo mistress jest obecnie używane w znaczeniu „kochanka” i nie jest w żaden sposób związane z jakąkolwiek formą grzecznościową! Jak zatem prawidłowo i z szacunkiem powiedzieć „Pani” po angielsku?
Jeśli chodzi o zwroty grzecznościowe, to najprościej jest powiedzieć „Pan” po angielsku: skrót jest zawsze ten sam (Mr), a gdy znajdujemy się w sytuacji formalnej lub rozmawiamy z mężczyzną o wyższym statusie bądź starszym od nas, wystarczy użyć formy Sir, a z pewnością rozmówca nie poczuje się urażony.
W przypadku form grzecznościowych używanych w kontaktach z kobietami należy pamiętać, że:
Dodajmy jeszcze, że w najnowszych wydaniach słowników języka angielskiego (zarówno dla British English, jak i dla American English) podawany jest jeszcze jeden zwrot grzecznościowy: Mx (wymowa: [məks], [mɪks] lub [mʌks], czasem również jako [ɛmˈɛks]). Nie odnosi się on w ogóle do płci i powstał jako nowoczesna alternatywa dla starych zwrotów grzecznościowych.
Jeśli chodzi o zwroty grzecznościowe po angielsku, list (czy to w formie klasycznej, czy też elektronicznej) rządzi się w Wielkiej Brytanii określonymi prawami, których należy przestrzegać, by nie urazić odbiorcy przesłanej przez nas korespondencji. Dotyczy to w szczególności korespondencji o charakterze oficjalnym/formalnym.
Jeżeli adresat listu jest nam znany, należy użyć odpowiedniego zwrotu grzecznościowego w połączeniu z imieniem i nazwiskiem lub samym nazwiskiem odbiorcy, np. w taki sposób:
Kiedy odbiorca nie jest znany piszącemu bądź nie wiemy, do kogo realnie trafi wysłane pismo, przydatne będą poniższe zwroty grzecznościowe po angielsku:
Istotną kwestią jest tu również prawidłowa interpunkcja: w liście formalnym po początkowym zwrocie grzecznościowym stawiamy w języku angielskim dwukropek, a nie przecinek. Należy także pamiętać, że formalna korespondencja, w której użyto na początku formy Dear Sir or Madam musi być zakończona zwrotem Yours faithfully – to sztywna zasada w języku angielskim i nie ma od niej odstępstw w oficjalnych listach. Zakończenie w liście do znanej nam osoby będzie nieco inne: Yours sincerely.
Warto też mieć na uwadze, że w formalnych listach nigdy nie stosuje się żadnych skrótów, wyrażeń i słów potocznych albo slangowych.
Oficjalna korespondencja elektroniczna rządzi się tymi samymi prawami, co listy tradycyjne, ale jest jeden drobny wyjątek: w każdym e-mailu konieczne jest zawarcie tematu korespondencji. Warto, aby był on sformułowany zwięźle, maksymalnie informacyjnie i uprzejmie. Warto podkreślić, że w formalnych e-mailach nigdy nie powinny pojawić się żadne emotikony, zdania lub słowa pisane kapitalikami.
W restauracji bez dwóch zdań przydadzą się typowe, podstawowe formy grzecznościowe po angielsku: do kelnerek zwykle zwracamy się Miss (jeśli są starsze, można użyć zwrotu madam lub ma’am), a do kelnerów Sir. Jeśli podany posiłek nam smakował, warto o tym powiedzieć obsłudze, prosząc kelnera o przekazanie podziękowania kucharzowi, np. tak: Everything was delicious – please, give my compliments to the chef!
W języku angielskim (szczególnie w jego odmianie brytyjskiej i australijskiej) występuje pewien zwrot grzecznościowy, którego używanie jest charakterystyczne dla dzieci i języka potocznego. Mowa o zwrocie ta (wymawianym mniej więcej jako [ˈtär]), a oznaczającym po prostu „dziękuję”.
Na byciu uprzejmym i taktownym podczas rozmowy czy w korespondencji nikt jeszcze nie stracił, warto więc poświęcić trochę czasu na zaznajomienie się z zasadami stosowania poszczególnych zwrotów i form grzecznościowych po angielsku. Ta wiedza przyda się w każdej sytuacji, gdy będziemy rozmawiać z anglojęzycznym obcokrajowcem i sprawi, że wywrzemy pozytywne pierwsze wrażenie.