Wielka Brytania
Kultura Wielkiej Brytanii zawsze budziła zaciekawienie osób uczących się języka angielskiego. Nic w tym dziwnego, niewielka wyspa najpierw w niezwykły sposób stała się ogromnym imperium “nad którym słońce nigdy nie zachodzi”, a potem język jej mieszkańców został lingua franca całego świata. Jak do tego doszło? Wiemy! I opowiemy Ci o tym w naszym artykule.
Historia Wielkiej Brytani - ciekawostki
Kultura brytyjska i zwyczaje jej mieszkańców stają się bardziej zrozumiałe, kiedy popatrzymy na nie przez pryzmat historii. Dużą rolę odgrywa również fakt, że Zjednoczone Królestwo to unia czterech odrębnych krajów: Anglii, Północnej Irlandii, Szkocji i Walii.
Znana nam historia Wielkiej Brytanii liczy ponad 2000 lat i nie sposób streścić jej w kilku zdaniach. Podjęliśmy się jednak tego niemożliwego zadania - oto podsumowanie najważniejszych wydarzeń:
Wyspy, zwane dzisiaj Brytyjskimi, stały się celem najazdu Rzymian w 55 wieku p.n.e. W wyniku tego zdarzenia mieszkańcy odizolowanych od Europy wysp weszli w pierwszy bliższy kontakt z resztą kontynentu. Po upadku cesarstwa Rzymskiego nastąpiły kolejne najazdy ze strony Saksonów, Wikingów, a w końcu Normanów.
Anglicy podbili Walię w 1282 r, podczas panowania króla Edwarda I. Aby zadowolić Walijczyków, król nadał swojemu synowi tytuł Księcia Walii. W 1536 r nastąpiło pełne zjednoczenie tych dwóch państw. W 1602 do Korony Brytyjskiej dołączyła Szkocja, kiedy to na tronie Szkocji zasiadł angielski król Jakub I Stuart. Niemal dokładnie 200 lat później, w roku 1801 Korona Brytyjska powiększyła się o kolejnego członka - Irlandię.
Jednakże w tym przypadku sprawy nie potoczyły się tak gładko, a wielu Irlandczyków zbuntowało się przeciwko tej sytuacji. W rezultacie w 1921 r południowa część Irlandii stała się oddzielnym, niezależnym państwem.
W XVI w wieku Brytyjczycy zaczęli poszerzać swoje imperium. Po pokonaniu hiszpańskiej Armady w 1588 roku Anglia stała się najpotężniejszą siłą na morzach świata. Najpierw wzmocniła swoje wpływy na Dalekim Wschodzie i w Indiach, a następnie sięgnęła po Nowy Świat - Ameryki. W szczytowym momencie Imperium Brytyjskie obejmowało 25% kuli ziemskiej! Na początku XIX w Brytyjczycy pokonali Francuzów, którym przewodził Napoleon Bonaparte i zostali niekwestionowanym liderem Europy.
Dobra passa Wyspiarzy zaczęła wyczerpywać się w XIX w. Stopniowa utrata kontroli nad koloniami i osłabienie w wyniku I Wojny Światowej nie mogły przejść bez echa. Jednak już podczas II Wojny Światowej, pod przywództwem Winstona Churchilla Zjednoczone Królestwo było ostatnim krajem zachodniej Europy, który stawiał opór Hitlerowi i odegrał istotną rolę w doprowadzeniu do jego porażki.
Języki i dialekty Wielkiej Brytanii
Standardowy język angielski, którego uczy się zdecydowana większość ludzi na świecie to wariant, którym posługują się najwyższe klasy społeczne w Anglii, w tym Rodzina Królewska. Jest to język urzędowy i jeśli potrafisz się nim posługiwać, na pewno zostaniesz zrozumiany przez Brytyjczyka. Wzorcowa wymowa zwana RP (Received Pronunciation) nie jest jednak czymś, co usłyszysz we wszystkich częściach kraju. Każda z części składowych Wielkiej Brytanii ma swój charakterystyczny akcent, a na tym różnorodność wcale się nie kończy!
Do najciekawszych dialektów należą na pewno: Cockney, Blockney, Scouse i Geordie. Ten pierwszy usłyszysz przede wszystkim w Londynie, a kojarzony jest z niższymi warstwami społecznymi. Charakterystyczna jest dla niego zabawa słowami i zastępowanie wyrazów wyrażeniami, które brzmią podobnie, np. stairs to: apples and pears.
Duża społeczność o Jamajskich korzeniach stworzyła swój własny wariant językowy znany pod nazwą Blockney, który często brzmi na ulicach stolicy Wielkiej Brytanii. Jeśli wybierasz się do Liverpoolu, przygotuj się na szok językowy. Scouse, który możesz tam usłyszeć to jeden z najtrudniejszych dialektów brytyjskich, zarówno pod względem wymowy, jak i słownictwa. Mieszkańcy Północno-wschodniej Anglii posługują się często Geordie - ciekawym połączeniem dialektu szkockiego i skandynawskich elementów leksykalnych.
Kuchnia Brytyjska
Kultura w Anglii to także tradycyjne potrawy brytyjskie. Rzeczywiście ryba z grubymi frytkami to danie, które znajdziesz w menu niemal każdej restauracji, Święta nie mogą odbyć się bez pieczonej wołowiny, indyka i brukselki, a w niedzielę na stół wjeżdża Yorkshire pudding. Jednak możliwości kuchni brytyjskiej wcale się na tym nie kończą! Zauważmy, że to właśnie z Wielkiej Brytanii pochodzą najwięksi mistrzowie kuchni dzisiejszych czasów, np. Jamie Oliver, Nigella Lawson, czy Gordon Ramsay.
Po II Wojnie Światowej, kiedy Anglia była odcięta od dostaw większości produktów importowanych z Europy kontynentalnej, powstało przekonanie, że brytyjskie potrawy są nudne i pozbawione smaku. Nic bardziej mylnego! Brytyjczycy uwielbiają eksperymenty i intensywne, egzotyczne smaki. Gotowanie to jedno z najpopularniejszych hobby, a w każdym większym mieście znajdziemy restauracje serwujące specjały z najdalszych zakątków świata. Więcej informacji na temat kuchni brytyjskiej znajdziesz w naszym artykule Najpopularniejsze potrawy w Wielkiej Brytanii.
Opieka zdrowotna
NHS, czyli National Health Service to system narodowej służby zdrowia w Wielkiej Brytanii. Każdy z czterech krajów zarządza nim oddzielnie na poziomie lokalnym, jednak dostępne usługi i ogólne zasady nie odbiegają od siebie w znacznym stopniu.
Prawo gwarantuje każdemu brytyjskiemu obywatelowi równy i bezpłatny dostęp do większości usług medycznych, które finansowane są ze składek opłacanych przez osoby pracujące oraz z podatków. Za niektóre zabiegi i procedury medyczne trzeba jednak zapłacić, dotyczy to szczególnie tych z zakresu stomatologii i okulistyki.
Bardzo ważną rolę w systemie opieki zdrowotnej odgrywają w UK tzw. General Practitioners (GPs), czyli odpowiednicy polskich lekarzy pierwszego kontaktu. Ich rola i kompetencje są o wiele szersze niż w przypadku polskich lekarzy rodzinnych, np. prowadzą leczenie swoich pacjentów w szpitalu.
Wyznania w Wielkiej Brytanii
Dominującą religią w Wielkiej Brytanii jest chrześcijaństwo w postaci różnych jego odłamów. Najliczniejszych przedstawicieli mają na pewno protestanci, katolicy, baptyści i metodyści. Zjednoczone Królestwo słynie jednak z wielokulturowości i otwartego podejścia do kwestii religii. Obok chrześcijaństwa, głównymi religiami w UK są: islam, sikhizm, judaizm i buddyzm.
W większych miastach bez trudu znajdziemy kościół, meczet, synagogę czy gurdwarę (świątynia sikhijska). W mniejszych miejscowościach najczęściej dominują kościoły.
Jak Anglicy spędzają wolny czas?
Angielskie zwyczaje związane z wolnym czasem nie odbiegają znacznie od tego, co znane jest nam z naszego podwórka:
- BBQ - inaczej barbecue, czyli grillowanie. Brytyjczycy uwielbiają ten sposób spędzania wolnego czasu i jeśli tylko pozwala na to pogoda, wyciągają ze schowków grille. Ponieważ zdecydowana większość obywateli UK mieszka w domach z ogródkiem (choć te ostatnie czasami są naprawdę miniaturowe), każdy słoneczny dzień jest dobrą okazją do pieczenia żeberek.
- caravaning - mieszkanie na wyspie ma tę zaletę, że nie brakuje plaż. Niemal każda angielska rodzina ma, miała lub będzie miała przyczepę kempingową, w której spędza weekendy lub nawet całe wakacje nad morzem. W sezonie drogi dojazdowe do najpopularniejszych miejscowości turystycznych mogą kojarzyć się z naszą polską “Zakopianką”.
- soccer - to piłka nożna, a nie krykiet jest sportem budzącym w Brytyjczykach najwięcej emocji. Wiele firm ma swoje drużyny, a większość Anglików z wypiekami na twarzy ogląda mecze rozgrywane przez ich ulubiony klub.
- pubs - jeśli pogoda nie pozwala na rozpalenie grilla (co zdarza się całkiem często w deszczowej Anglii), mieszkańcy Wielkiej Brytanii spotykają się ze znajomymi w pubie i robią to znacznie częściej niż Polacy. Wpadanie na małe piwo między pracą a powrotem do domu to popularny angielski zwyczaj. Co ciekawe, oprócz typowych piw, dużym powodzeniem cieszą się ciders czyli cydry.
Angielski Savoir-Vivre i etykieta
Anglicy słyną z uprzejmości i rzeczywiście, Polacy często przeżywają mały szok kulturowy w pierwszym zetknięciu z mieszkańcami Wielkiej Brytanii. Zdecydowanie częściej niż my używają oni słów przepraszam (sorry, excuse me), proszę (please) i dziękuję (thank you). Rzadko wyrażają polecenia wprost (zamiast tego angielski przełożony zapyta raczej Do you want to …? - Czy chcesz..?) i starają się być po prostu mili i kulturalni.
Co ciekawe, pomiędzy osobami, które łączy bliższa relacja, np. przyjaciółmi czy rodzeństwem, kwestia etykiety wygląda zgoła inaczej. W tym przypadku można spodziewać się sarkazmu i lekko złośliwych żartów, co także wpisuje się w angielską kulturę i sposób bycia.
Five o’clock
Jedną z pierwszych rzeczy, która przychodzi nam do głowy, kiedy słyszymy słowo Anglia, jest herbata i zwyczaj picia jej o 5 po południu. Rzeczywiście, aromatyczny napar to wciąż jeden z najbardziej popularnych napojów na Wyspach, choć w obecnych czasach papierowe torebki wyparły szlachetne liściaste herbaty.
Słynny five o’clock to jednak znacznie więcej niż wypicie filiżanki parującego napoju. To także podwieczorek, okazja do przekąszenia, wymówka, aby odpocząć, spotkać się ze znajomymi, poplotkować, odprężyć się… O tym, skąd wziął się ten angielski zwyczaj i dlaczego Anglicy wciąż go kochają, przeczytasz w naszym artykule Angielska herbata - angielska tradycja oraz instrukcja picia herbaty.
Podsumowanie
Historia i kultura angielska w Wielkiej Brytanii to zagadnienie, które trudno wyczerpać w jednym krótkim artykule. Dzieje Wysp Brytyjskich pełne są fascynujących postaci, wielkich dokonań i romantycznych historii. Kultura i zwyczaje Anglii wynikają w dużym stopniu właśnie z nich. Jeśli chciałbyś poznać więcej ciekawostek na temat języka angielskiego i Wielkiej Brytanii, regularnie odwiedzaj nasz blog!
